Theo chuyên gia Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài, với tỷ lệ chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế là 37%. Khi giá xăng dầu thế giới tăng sẽ làm tăng giá nguyên vật liệu nhập khẩu và nguyên vật liệu trong nước.

Trong hoạt động sản xuất hàng hoá và dịch vụ, tuỳ theo quy trình sản xuất của mỗi ngành, có thể thấy hầu hết các ngành dù nhiều hay ít đều sử dụng xăng dầu. Chi phí xăng dầu chiếm khoảng 3,52% trong tổng chi phí sản xuất của toàn nền kinh tế. Điều này cho thấy xăng dầu chiếm tỷ trọng khá cao và tác động mạnh vào giá thành sản phẩm sản xuất.

Giá xăng dầu tăng cũng tác động rất mạnh tới các ngành sử dụng nhiều xăng dầu như đánh bắt thủy sản, vận tải hàng hoá và hành khách đường bộ, đường thuỷ và đường hàng không.

Bên cạnh tác động trực tiếp làm tăng giá thành sản phẩm, giá xăng dầu tăng còn làm tăng giá hàng hóa trong khâu lưu thông, tạo áp lực lên lạm phát, giảm sức cạnh tranh của hàng hoá sản xuất trong nước, tác động xấu đến tăng trưởng kinh tế.

“Đối với nền kinh tế Việt Nam, khi giá xăng dầu tăng 10% làm GDP giảm khoảng 0,5 % - mức giảm khá lớn, phản ánh tác động rất mạnh của biến động giá xăng dầu tới tăng trưởng kinh tế”, ông Lâm nhấn mạnh.

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), nhìn nhận Việt Nam đang mở cửa trở lại nền kinh tế, việc giá xăng tăng cao sẽ ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sau thời gian dài ngưng trệ.

Khi giá xăng dầu tăng, đồng nghĩa với chi phí sản xuất tăng và kéo theo giá cả các mặt hàng từ lương thực, thực phẩm, vật liệu xây dựng... sẽ tăng theo, ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân. Đơn cử với ngành vận tải, chi phí xăng, dầu chiếm 40% giá cước vận tải, nên giá xăng dầu tăng chắc chắn cước vận tải tăng theo.

“Nhiên liệu tăng tác động đến hầu hết nhóm ngành sản xuất, dịch vụ theo hướng trực tiếp hoặc gián tiếp. Khi giá cước tăng sẽ đẩy giá thành sản phẩm tăng và người tiêu dùng lãnh đủ”, ông Long nói.

Theo ông Bùi Danh Liên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, giá xăng dầu chiếm khoảng 35 - 40% chi phí đầu vào của ngành vận tải nên khi giá xăng, dầu biến động tăng cao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

“Giá nhiên liệu đầu vào tăng liên tục tăng và tăng cao như thời gian qua đã ảnh hưởng rất xấu đến hoạt động kinh doanh vận tải. Trong khi dịch bệnh diễn biến phức tạp, doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải đau đầu vì phải tính toán các phương án cân đối chi phí phát sinh để không lỗ, không mất khách hàng”, ông Liên nói.

Ngoài ra, giá xăng dầu tăng còn kéo theo chi phí sản xuất tăng, khiến giá cả các mặt hàng từ lương thực, thực phẩm, vật liệu xây dựng... sẽ tăng theo, ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân.

“Việc giá xăng dầu tăng sẽ có nguy cơ đẩy giá các mặt hàng theo kiểu “té nước theo mưa”, khiến hầu hết các mặt hàng đều tăng giá, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân", ông Liên nhấn mạnh.

Kìm giá xăng dầu cách nào?

Theo chuyên gia Ngô Trí Long, Việt Nam hiện nhập khẩu khẩu xăng dầu để chế biến và lượng lớn cho tiêu dùng nên diễn biến giá xăng dầu thế giới tăng mạnh chắc chắn tác động đến giá bán lẻ xăng dầu trong nước.

Từ nay đến cuối năm, giá xăng dầu trong nước sẽ có nhiều biến động, nhất là khi sản xuất, giao thông vận tải đang dần được mở cửa trở lại.

Trong bối cảnh quỹ bình ổn không còn dư dả thì cần cân nhắc, xem xét giảm thuế và phí trong cơ cấu giá xăng dầu để kìm đà tăng phi mã của mặt hàng thiết yếu này, giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp.

Tuy vậy, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả nhấn mạnh việc giảm thuế sẽ rất khó khăn do ngân sách không nhiều trong khi nguồn thu từ xăng dầu là cân đối lớn của nhà nước.

“Nhà nước sẽ phải nghiên cứu rất kỹ và có giải pháp phù hợp, vừa kìm đà tăng giá xăng dầu, vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách”, chuyên gia Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Còn ông Bùi Danh Liên cho rằng, về lâu dài, ngoài tính toán sử dụng quỹ bình ổn cho linh hoạt, hợp lý thì cần tiến tới xây dựng thị trường xăng dầu cạnh tranh, cho nhiều doanh nghiệp vào tham gia, để thị trường tự điều tiết giá xăng dầu.

Hòa Bình