Toàn cảnh dự án khai thác quặng Apatit khai trường 32 và Làng Cáng 2

Tháng 7/2021, người dân xã Tả Phời đã có những phản ánh bức xúc về việc Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai tự ý chặn dòng suối chảy ngang địa bàn để tạo đường cho xe chở quặng hoạt động. Từ đó, mỗi khi trong khu vực có mưa lớn, nước không thoát được theo cách thông thường mà tràn vào ao cá của người dân tại thôn Đoàn Kết, gây vỡ bờ, làm trôi nhiều thủy sản, gây thiệt hại về kinh tế của dân.

Tiếp đó, tháng 12/2021, người dân tiếp tục gửi đơn thư vượt cấp tới các cơ quan trung ương, các cơ quan ngôn luận để kêu cứu về việc công ty này nổ mìn khai thác quặng làm nứt nhà dân, đe dọa đến sức khỏe, tính mạng cũng như gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Cụ thể, theo đơn thư của anh Hoàng Văn Huấn (thôn Phân Lân, xã Tả Phời), dưới tác động của việc nổ mìn thường xuyên, ngôi nhà của anh đang có những vết nứt nghiêm trọng, có thể đổ bất cứ lúc nào. Điều này khiến cuộc sống của 8 người trong gia đình anh luôn nơm nớp lo sợ.

Bên cạnh đó, anh Huấn cũng tố cáo việc Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai trong quá trình hoạt động đã làm ảnh hưởng đến mồ mả tổ tiên của gia đình anh. Việc này đã được anh phản ánh tới công ty cũng như cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, nhưng đến nay vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng.

Ngoài hộ gia đình anh Hoàng Văn Huấn, gia đình bà Nguyễn Thị Xoan (thôn Hẻo Trang, xã Tả Phời) cũng kêu cứu do bị Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai xúc mất ruộng mà không bồi thường. Gia đình bà Đinh Thị Hồng (thôn Hẻo Trang) cũng vô cùng bức xúc vì công ty hoạt động gây ảnh hưởng đến đất ruộng và nhà ở của gia đình…

Theo tìm hiểu, ngày 16/4/2019, Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai đã được Bộ TN&MT cấp phép (Giấy phép số 939/GP-BTNMT) khai thác quặng II (hơn 3 triệu tấn) tại khai trường 32 và Làng Cáng 2 với diện tích gần 49,9 ha. 

Trong quá trình khai thác, công ty này liên tục vấp phải dư luận trái chiều, cụ thể là phản ánh về việc công ty chưa hoàn thiện đầy đủ thủ tục để được thuê đất thực hiện dự án khai thác quặng tại các khai trường 32 và Làng Cáng 2. Đầu tháng 10/2019, khi chưa có quyết định thu hồi đất tại thôn Pèng 3, xã Hợp Thành, công ty đã tập kết máy móc, tiến hành triển khai làm đường vận chuyển quặng, sau đó tiếp tục san gạt cả vào diện tích đất rừng sản xuất.

Ngoài ra, dư luận địa phương cũng có những thông tin về những “góc khuất” trong việc doanh nghiệp này gây thất thoát, lãng phí tài nguyên; khai thác quặng Apatit chưa đúng ranh giới, vị trí được cấp phép…

Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai đã bị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai kiểm tra và lập biên bản về những sai phạm như: Khai thác quặng tại khu vực chưa được thuê đất, ngoài diện tích cấp phép được khai thác; không lắp đặt trạm cân, camera tại các kho chứa… (Báo cáo số: 177/BC-STNMT ngày 24/6/2020).

Đáng lưu ý, theo quan sát của phóng viên, tại khu vực rộng lớn của khai trường 32 và Làng Cáng 2, Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai cũng không đặt biển báo để công khai hoạt động khai thác, công khai thông tin về phạm vi, ranh giới mỏ được giao, giới hạn độ sâu cho phép,...

Những chiếc xe quá khổ khai thác quặng Apatii tại khai trường 32

Trao đổi với phóng viên, ông Vũ Đình Thủy - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai cho biết, sau đợt kiểm tra từ năm 2019 cho đến nay thì Sở chưa đi kiểm tra lại mỏ lần nào, dự tính 15/12 tới đây sở sẽ phối hợp cùng các đơn vị liên quan kiểm tra lại. Về những nội dung báo chí phản ánh, Sở cũng đã nắm bắt được và đang cho kiểm tra.

Còn theo ông Hà Anh Đức - Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường TP Lào Cai, dự án trên không có quyết định thu hồi đất của các hộ dân do thực hiện theo quy định tại Điều 69 Luật Đất đai năm 2013.

Trong khi đó Điều 69, Luật Đất đai năm 2013 quy định trình tự, thủ tục thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo các bước sau: Xây dựng và thực hiện kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm; Lập, thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được quy định; Ban hành quyết định thu hồi đất, phê duyệt và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Vậy việc triển khai thu hồi đất như đã đề cập ở trên đã được thực hiện đúng các quy định trên hay chưa?

Đề nghị UBND tỉnh Lào Cai và các cấp chính quyền cơ sở cần giải quyết và làm rõ những vấn đề người dân phản ánh. Đồng thời, cần tiến hành thanh tra, kiểm tra việc thực hiện khai thác theo giấy phép khai thác của Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Lào Cai.

PV