Thủy điện Phúc Long được UBND tỉnh Lào Cai phê duyệt chủ trương đầu tư tại quyết định số 5689/QĐ-UBND ngày 19/12/2017. Thuỷ điện Phúc Long nằm trên dòng chính sông Chảy thuộc địa bàn xã Long Phúc, xã Xuân Thượng (huyện Bảo Yên, Lào Cai). Dự án có tổng diện tích chiếm dụng khoảng 225,06ha trong đó diện tích chiếm đất là 68,49ha, hồ chứa là 155,76ha... Khi hoàn thành đưa vào vận hành thuỷ điện này cung cấp sản lượng điện trung bình năm khoảng 74,02x106kWh.
Từ tháng 4/2021, thuỷ điện Phúc Long tích nước chạy thử và đến tháng 6/2021 phát điện thương mại. Lúc này, xuất hiện nhiều điểm sạt lở, đất canh tác của người dân ven sông Chảy bị ngập trong nước... ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân. Có nhiều lý giải cho hậu quả từ việc thuỷ điện tích nước nhưng rõ ràng việc khảo sát của chủ đầu tư là không chính xác.
Khi triển khai xây dựng thuỷ điện Phúc Long, có 759 hộ và 1 tổ chức bị ảnh hưởng, thế nhưng trong số này có đến 166 hộ nằm ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng, phải kiểm đếm sau khi thuỷ điện tích nước.
Sau khi thủy điện Phúc Long tích nước nhiều vị trí bị ngập và sạt lở đất, nhưng không đủ điều kiện để thu hồi đất do nằm ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng. Chính quyền địa phương đã yêu cầu chủ đầu tư sớm bàn giao trích lục hoặc trích đo phục vụ thu hồi đất giải phóng mặt bằng và căn cứ pháp lý đối với diện tích ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đến nay chủ đầu tư thuỷ điện Phúc Long chưa thực hiện.
Thuỷ điện Phúc Long dâng hạ nước để phát điện khiến khu vực bờ sông sụt lún, đất trôi tuột xuống lòng hồ. Do đó, tường, móng nhà của nhiều hộ dân bị nứt, hở hàm ếch nhất là những hộ ở tổ 2A thị trấn Phố Ràng (huyện Bảo Yên, Lào Cai). Trong ảnh là móng nhà của một hộ dân bị hở hoác do ảnh hưởng từ thuỷ điện Phúc Long.
Trên đây là phía sau nhà của một hộ dân, toàn bộ đất đá đã bị cuốn trôi xuống lòng hồ thuỷ điện Phúc Long. Các mảng bê tông sân sau của hộ dân này bị bẻ gãy, de doạ an nguy của ngôi nhà và cuộc sống của họ.
Trên ảnh là một người dân thò tay sờ vào móng nhà. Khe hở này do thuỷ điện Phúc Long dâng nước khiến đất nền nhà trôi tuột xuống sông.
Trên ảnh là người dân thò tay sang nhà hàng xóm nhờ kẽ nứt do thuỷ điện Phúc Long gây ra. Việc này khiến người dân hết sức bất an nhưng việc xử lý, khắc phục sự cố hết sức chậm trễ mặc dù Tết Nguyên đán 2022 đang đến rất gần.
Bà Nguyễn Thị Thuý, cùng ở tổ 2A, thị trấn Phố Ràng ý kiến, khi thuỷ điện Phúc Long dâng nước khiến nhà cửa, tài sản, công trình vệ sinh đều bị nứt lún hết. Chúng tôi rất bức xúc, vừa ở vừa lo lắng nhà sập xuống lúc nào không biết. Chúng tôi đã đề nghị cơ quan chức năng nhất là thuỷ điện Phúc Long nhiều lần nhưng chưa thấy thuỷ điện hỗ trợ, bồi thường gì cho dân về tài sản kiến trúc xây trên đất. Chúng tôi mong cơ quan ban ngành vào cuộc để thuỷ điện Phúc Long sớm đền bù để người dân cải tạo, sửa chữa nhà cửa, yên tâm cuộc sống, không phải lo lắng nữa.
Bà Phạm Thị Luyên ở tổ 2A, thị trấn Phố Ràng cho hay, tôi xây nhà này kiên cố, đến khi thuỷ điện đóng nước đi vào hoạt động mới xảy ra hiện tượng nhà sụt lún, nứt toác. Tôi đề nghị với bên thuỷ điện khắc phục thế nhưng họ cũng mới chỉ bồi thường một số cây cối còn nhà cửa chưa thấy nói gì cả. Tôi đề nghị thuỷ điện bồi thường, khắc phục sớm để ổn định cuộc sống. Tôi lo mất ăn mất ngủ vì cũng sợ sập nhà, chết người thì ai chịu trách nhiệm?
Có thể thấy rằng, khi thuỷ điện Phúc Long triển khai dự án trên địa bàn huyện Bảo Yên (Lào Cai) người dân ủng hộ, sớm di dời giải phóng mặt bằng giúp dự án hoàn thành sớm. Thế nhưng, khi người dân bị thiệt hại do thuỷ điện này gây ra thì việc hỗ trợ, bồi thường từ chủ đầu tư thuỷ điện dường lại rất chậm trễ.
Hải Đăng